-भारतीय प्याजला परदेशात झटका! तिकडीने केला बहिष्कार निर्यात घसरली, शेतकऱ्यांचे उत्पन्न खाली

एपीएमसी न्यूज़ नेटवर्क:
भारतीय प्याज निर्यातीत मोठी घसरण दिसून येत आहे. बांग्लादेश, सऊदी अरेबिया आणि फिलीपीन्स या तिन्ही देशांनी भारताकडून प्याज खरेदी जवळपास थांबवली आहे. यामुळे शेतकऱ्यांना फटका बसत असून, सरकारलाही या परिस्थितीने धक्का बसला आहे.

शेतकऱ्यांना कमी दर मिळत असतानाही निर्यात कमी होणे ही चिंताजनक बाब मानली जात आहे. यामागील कारणे अनेक आहेत. बांग्लादेशसारखे देश आता आत्मनिर्भर होण्याचा प्रयत्न करत आहेत आणि पाकिस्तान, चीन यांसारख्या पर्यायी देशांतून प्याज विकत घेत आहेत. भारताने महागाई नियंत्रणात ठेवण्यासाठी प्याज निर्यात वारंवार बंद केल्याने हे देश आता इतर पुरवठादारांकडे वळले आहेत.

बांग्लादेश: सर्वात मोठा झटका

पूर्वी भारताच्या प्याज निर्यातीपैकी जवळपास 1/3 हिस्सा बांग्लादेश घेत असे.
पण गेल्या आठ महिन्यांत त्यांनी भारताकडून अत्यल्प प्याज विकत घेतले आहे — जरी त्यांच्या बाजारात प्याज भारतापेक्षा 3 पट महाग असले तरी!

2023–24 मध्ये भारताने बांग्लादेशला 7.24 लाख टन प्याज निर्यात केले होते.
2025–26 मध्ये हे आकडे कोसळून केवळ 12,900 टनांवर आले.

सऊदी अरेबियाचीही पाठ फिरली

सऊदी अरेबियाने जवळपास वर्षभरापासून भारतीय प्याजाचा आयात परवाना देणे बंद केले आहे.
त्यांना यमन आणि इराणमधून स्वस्त प्याज मिळत असल्याचे सांगितले जाते.

2020–21 मध्ये भारताने सऊदीला 57,000 टन प्याज पाठवले होते.
2025–26 मध्ये हा आकडा थेट 223 टनांवर घसरला.

फिलीपीन्सही पर्यायांकडे वळला

फिलीपीन्स आता भारतीय प्याज फक्त तेव्हा घेतो, जेव्हा चीनकडून पर्याय उपलब्ध नसतो. यामुळे भारताचा या बाजारांवरील दशकांचा दबदबा ढासळत चालला आहे.

निर्यातदारांचे म्हणणे HPEA चे माजी प्रमुख अजीत शाह यांनी सांगितले:

“आम्ही दीर्घकाळ बाजारातून गायब राहिलो, त्यामुळे ग्राहकांनी पर्याय शोधले. आता ते गुणवत्तेपेक्षा किंमतीकडे पाहतात.”

सरकारवर निर्यात धोरण बदलण्याचे आरोप

भारताने 2023 ऑगस्ट ते 2025 एप्रिल दरम्यान अनेक वेळा प्याज निर्यात बंद केली.
याआधीही 2019 आणि 2020 मध्ये निर्बंध लावले गेले होते.

या वारंवार बदलांमुळे परदेशी बाजारांनी भारतावरील अवलंबित्व कमी केले.
2020 मध्ये बांग्लादेशने याबाबत भारताला औपचारिक राजनैतिक नोटही पाठवली होती.

सरकार vs निर्यातदार कोण बरोबर?

केंद्र सरकारचे मत बांग्लादेशमधील सध्याची राजकीय परिस्थिती ही त्यांची अनिच्छेचे कारण.

निर्यातदारांचे मत –भारताने वारंवार निर्यात बंद केल्याने बाजार इतर पुरवठादारांकडे वळले.

भारतीय प्याजाचा ‘सीड लीक’चा मुद्दा

बोर्ड ऑफ ट्रेड सदस्य पशा पाटील यांचे म्हणणे:

“आपण फक्त ग्राहक गमावले नाहीत, तर आपल्या प्याजाच्या बियाण्यांमुळे हे देश आता स्वतःच उत्पादन वाढवत आहेत.”